آشنايي با نحوه انتخاب رشته (محاسبه سوابق تحصیلی) و انواع رشته های تحصیلی
یکی از مسائل بسیار مهم در انتخاب رشته دانش آموزان سال نهم ، متناسب بودن شاخه و رشته تحصیلی با ویژگی های دانش آموز مي باشد که باید حتی بیشتر از نمرات درسی به آن توجه شود. امروزه در مدارس برای این کار از هدایت تحصیلی استفاده می کنند. هدایت تحصیلی فرایندی است که در آن با کمک عوامل درون مدرسه و از طریق راهکارهای علمی و تخصصی، ویژگی‌ها و استعدادهای دانش‌آموزان شناخته می شود و متناسب با آنها به رشته‌ها و شغل‌های آینده هدایت تحصیلی می شوند.
هدایت تحصیلی بیشتر برای فعالیت مشاوره‌ای و آموزشی دانش‌آموزان می باشد که با امتیاز گیری و براساس آن, رشته‌های مختلف به دانش‌آموزان توصیه می شود و مشخص می شود دانش‌آموز چه رشته‌هایی را براساس اولویت می‌تواند انتخاب کند. بعد از اینکه نمرات هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در مدرسه مشخص شد، در ستادی که در منطقه، مدرسه و استان تشکیل می شود در خصوص توزیع متوازن رشته‌ای بررسی و تصمیم‌گیری می شود و بر اساس ظرفیت هر منطقه، دانش‌آموزان در رشته‌های مختلف تحصیلی هدایت می شوند. هدایت تحصیلی دانش آموزان واحدهای آموزشی بزرگسالان، ایثارگران، استعدادهای درخشان، استثنایی، داوطلبان آزاد و دانش آموزان تطبیقی مثل دانش آموزان عادی است.
ملاک های هدایت تحصیلی
۱-نمرات درسی مرتبط با رشته که ۳۵ امتیاز دارد.
۲- امتیازات مشاوره ای که جمعا ۶۵ امتیاز دارد و شامل تست استعداد ۱۵ امتیاز – تست رغبت تحصیلی و شغلی ۱۵ امتیاز – نظر دبیران دروس مرتبط ۱۰ امتیاز – نظر دانش آموز ۱۰ امتیاز – نظر والدین دانش آموز ۵ امتیاز – نظر مشاور آموزشگاه ۱۰ امتیاز می باشد که در مجموع ۶۵ امتیاز مشاور و با ۳۵ امتیاز دروس روی هم ۱۰۰ امتیاز هدایت تحصیلی را تشکیل می دهند.
انتخاب رشته در پایه نهم در سه شاخه علوم نظری، کاردانش و فنی و حرفه ای انجام می شود و در پایه دهم دانش آموز می توانند براساس شاخه ای که انتخاب کرده اند، رشته مورد نظر خود را انتخاب کنند. در شاخه نظری دانش آموزان به یکی از رشته های ادبیات و علوم انسانی، معارف اسلامی و علوم تجربی و ریاضی و فیزیک هدایت خواهند شد. در شاخه کاردانش و فنی و حرفه ای مطابق با ضوابط مربوط دانش آموزان به یکی از زمینه های (صنعت؛ کشاورزی و خدمات)، گروه و رشته مورد نظر هدایت می شوند و در هنرستان های موجود ثبت نام می کنند.
نمونه برگه هدایت تحصیلی در زیر قرار داده شده است.
عملکرد تحصیلی ( نمره و معدل دانش آموز) طبق شیوه نامه هدایت تحصیلی:
الف) کسب حداقل نمره مرتبط با هر رشته
برای اینکه بتوانید هر یک از شاخه ها و رشته های تحصیلی را انتخاب کنید ابتدا باید حداقل نمرات دروس تخصصی پایانی نوبت دوم (نمره خرداد یا همان نمره برگه خرداد ماه) مربوط به آن رشته را گرفته باشید. اگه موفق نشوید حداقل میانگین دروس تخصصی در سه پایه هفتم، هشتم و نهم (هفتم و هشتم با ضریب ۱ و نهم با ضریب ۳) برای رشته ها را گرفته باشید.در غیر این صورت عوامل و ملاک های هدایت تحصیلی آن دانش آموز در تنظیم نمون برگ هدایت تحصیلی بی اثر می باشد و اولین شرط کسب رشته به دست آوردن حداقل نمره می باشد. یعنی اگر دانش آموز میانگین لازم را نتواند کسب کند بقیه امتیازها (۱۰ امتیاز نظر دانش آموز- ۳۰ امتیاز آزمون مشاوره ای- ۱۰ امتیاز نظر دبیر- ۵ امتیاز نظر والدین- ۱۰ امتیاز نظر مشاور) بررسی نمی شود.
حداقل میانگین نمرات پایه هفتم، هشتم و نهم دانش آموزان برای ورود به هر رشته
مثال: اگه دانش آموزی میانگین نمره درس ریاضی اش ۱۳ شود نمی تواند برای ادامه تحصیل رشته علوم ریاضی را انتخاب کند.
ب) تأثیر نمرات تمام دروس متوسطه اول
تأثیر تمامی نمرات متوسطه دوره اول دانش آموز با ضرایب اختصاصی هر یک از آنها در زمینه ها و رشته های تحصیلی بر اساس نمرات پایانی نوبت دوم (خرداد ماه) پایه های هفتم، هشتم و نهم صورت می گیرد و در سیستم ثبت می شود و نمرات مستمر و پایانی اول محاسبه نمی شود.
نحوه محاسبه حداقل نمره کسب رشته ها
برای محاسبه حداقل نمره برای ورود به رشته ابتدا مجموع نمرات پایه هفتم با ضریب ۱، نمرات پایه هشتم با ضریب ۱ و نمرات پایه نهم با ضریب ۳ محاسبه می شود و بعد بر مجموع ضریب یعنی ۵ تقسیم می شود و نمره مورد نظر به دست می آید.
مثال: اگه دانش آموزی درس ریاضی را در سال هفتم نمره ۱۶ و در سال هشتم نمره ۱۴ و در سال نهم نمره ۱۰ را بدست بیاورد نمره ملاک انتخاب رشته چند خواهد بود؟
جواب: (۱۶ ضربدر ۱) + ( ۱۴ ضربدر ۱) + (۱۰ ضربدر ۳) و نمره ۱۶ و ۱۴ و ۳۰ جمع می شوند و بر ضریب ۵ تقسیم می شوند که نمره ۱۲ بدست می آید.
تکمیل بخش نظرخواهی والدین در هدایت تحصیلی
یکی از موارد در انتخاب رشته دانش آموزان پایه نهم متوسطه اول نظر والدین می باشد که ۵ امتیاز دارد. فرم نظرسنجی والدین توسط مشاور مدرسه به صورت ” کاغذی” در اختیار والدین قرار می گیرد و بعد از تکمیل فرم توسط اولیاء، مشاور مدرسه اطلاعات را در پرونده مشاوره ای ثبت می کند. این فرم با توجه به رشته های شاخه نظری و زمینه های فنی و حرفه ای و کاردانش به صورت دوازده اولویت مشخص شده است که والدین با توجه به شناخت از فرزند خود و کمک از مشاور مدرسه از یک تا دوازده اولویت انتخاب می کند. مثلا اگه والدینی علاقه مندند که فرزندشان به رشته انسانی هدایت شود در زیر کادر علوم انسانی عدد یک (اولویت اول) را وارد می کند و به همین ترتیب بقیه اولویت ها را مشخص می کنند تا آخرین اولویت (اولویت دوازده) که معمولا ضعیف ترین انتخاب محسوب می شود. امتیاز اولویت اول ۵ امتیاز (با توجه به سقف پنج امتیازی نظر والدین) و امتیاز اولویت های بعدی به ترتیب ۴٫۶ و ۴٫۲ و … می باشد.
تکمیل بخش نظرخواهی دانش آموز در هدایت تحصیلی
یکی از موارد تکمیل پرونده مشاوره ای انتخاب رشته نظر دانش آموز می باشد که ۱۰ امتیاز دارد و این فرم نظرخواهی توسط دانش آموز و با استفاده از کد کاربری و رمز خود در سایت همگام تکمیل می شود. این فرم با توجه به گرایش های فنی و حرفه ای و کاردانش به صورت دوازده اولویت مشخص شده است که دانش آموز با توجه به علاقه از اولویت یک تا دوازده اولویت بندی می کند. امتیاز اولویت اول ۱۰ امتیاز و اولویت های بعدی به ترتیب ۹٫۲ و ۸٫۶ و …. می باشد و تا زمان باز بودن سایت همگام مي شود آنها را ویرایش کرد.
ثبت امتیاز دبیران در پرونده مشاوره ای
یکی از موارد تکمیل پرونده مشاوره ای انتخاب رشته نظر دبیران می باشد که ۱۰ امتیاز دارد و این امتیاز توسط دبیران و با استفاده از کد کاربری و رمزی که از مدیر مدرسه دریافت می کنند، در سایت همگام ثبت می شود. تمامی دبیران (غیر از دبیر دفاعی) بعد از دریافت کد کاربری و رمز وارد سایت همگام می شوند و به دانش آموزان با توجه به ملاک های متعدد از عدد یک تا ده امتیاز می دهند و بعد از تکمیل امتیاز دبیران، در هر رشته با توجه به نظر دبیران و اهمیت متفاوت درس ها امتیاز کسب شده از ده امتیاز در پرونده مشاوره ای دانش آموزان ثبت می شود. به عنوان مثال برای محاسبه ده امتیاز رشته تجربی، تمامی دبیران نظر می دهند اما نظر دبیر علوم و ریاضی از همه دروس بیشتر می باشد.
هاشور و امتحان تعیین رشته مجدد برای کسب رشته
یکی از چالش برانگیزترین مساله انتخاب رشته سال نهم، بحث هاشور رشته ها می باشد. وقتی در برگه هدایت تحصیلی، رشته ای هاشور می خورد یعنی دانش آموز نمره حداقلی در ورود به رشته را کسب نکرده و حق ثبت نام در آن رشته را ندارد، اما در بحث هدایت تحصیلی برای چنین مشکلی ۳ راهکار ارائه شده که در طرح زیر ارائه شده است.
دانش آموزانی که متقاضی راهکار سوم هستند و دوست دارند به رشته ای که هاشور خورده بروند، می توانند با مراجعه به مدرسه در فرم تعیین رشته مجدد تقاضای خودشان را ثبت کنند.
چگونه مشخص شدن درس یا دروس امتحانی و حداقل نمره برای تعیین رشته مجدد
درس یا دروس و نمره با توجه به علت هاشور در رشته، از طرف مدرسه مشخص و اعلام می شود و دانش آموز می تواند در امتحانات شهریور ماه همزمان با دانش آموزان تجدیدی شرکت کند تا نمره حداقل را برای ورود به آن رشته به دست بیاورد.
چون نمره حد نصاب، ترکیبی از نمره کتبی سال هفتم، هشتم و نهم می باشد و نمرات دانش آموزان در سال هفتم و هشتم با هم متفاوت است، در نتیجه نمره سال نهم هر دانش آموز برای کسب رشته مورد علاقه متفاوت می شود که توسط مشاور یا مدیر مدرسه محاسبه و در فرم تعیین رشته مجدد نوشته می شود. برای سهولت در محاسبه نمره و درس تعیین رشته با توجه به ضرایب متفاوت ( هفتم ضریب ۱، هشتم ضریب ۱ و نهم ضربب ۳)، دانش آموز باید حداقل نمرات زیر را بدست بیاورد.
برای بدست آوردن نمره به دلیل اینکه نمره هفتم و هشتم از قبل مشخص می باشد و دانش آموزان فقط سال نهم را امتحان می دهند، در ابتدا نمره هفتم و هشتم را جمع و سپس کسری نمره را بر ضریب سال نهم تقسیم و نمره بدست می آید.
مثال: یک دانش آموز فرضی نمرات درس ریاضی اش در سال هفتم ۱۰ و سال هشتم ۱۰ می باشد. در سال نهم نمره ریاضی اش را چند باید بگیرد تا بتواند به رشته علوم تجربی برود؟
طبق جدول بالا دانش آموز باید ۴۵ نمره با احتساب ضریب در سال نهم بدست بیاورد (جمعا ۶۵ امتیاز) که اگر تقسیم بر ضریب شود نمره ۱۵ بدست می آید و مشاور مدرسه در قسمت دوم برگه تعیین رشته درس ریاضی با نمره ۱۵ را می نویسد و در صورتی که تعداد درس های عدم احراز حد نصاب بیشتر باشد درس های دیگر هم با ذکر نمره نوشته می شود.
