برق خودرو
می توان گفت از زمانی که شما اقدام به راه اندازی خودروی خود می کنید تا زمانی که به مقصد خود می رسید و خودرو را خاموش می کنید در تمام این مراحل یکی از سیستم های خودرو دائم در حال فعالیت می باشد . این سیستم امکان فعالیت سیستم های دیگر را فراهم می کند و حذف آن مساوی با اختلال در کارکرد تمام سیستم های دیگر خودرو از جمله سیستم موتور ، سیستم خنک کننده ی موتور و یا حتی سیستم های دیگر یعنی سیستم تعلیق و سیستم ترمز می شود . در این بحث به معرفی اجزاء سیستم برق خودرو خواهیم پرداخت .
سیستم برق خودرو ، بسیار گسترده و حیاتی برای انجام بخش اعظم وظایف هر خودرو می باشد . این سیستم شامل سیستم های زیر مجموعه بسیار زیادی است که هرکدام وظایف خاصی دارند و به صورت مکمل با دیگر سیستم های برقی یا غیربرقی خودرو کار می کنند.
احساس نیاز به این سیستم از لحظه ای که قصد باز کردن درب ماشین را دارید تا لحظه ای که به مقصد رسیدید و میخواهید خودرو را قفل کنید بسیار زیاد است. هنگامی ک قصد سوار شدن به خودروی خود را دارید ، گاها توسط دزدگیر، این کار را انجام می دهید ، در همین ابتدا شما از باتری ، مدار های دزدگیر ، فیوز ها ، چراغ های راهنما و …. و متعلقات آنها که شامل سوکت ها و سیم های رابط می باشد استفاده کرده اید.
سپس هنگام روشن کردن خودرو ابتدا سیستم ایموبلایزر فعال می شود تا صحت کلیدی که وارد سویچ می شود را برای روشن کردن خودرو تایید کند. چرخاندن سویچ چند مرحله می باشد که سیستم ایموبلایزر در مرحله اول فعال می شود ، درمراحل بعدی مدارهای مربوط به آمپرهای پشت فرمان ، مدار چراغ های خودرو مدار سیستم صوتی و…. فعال می شوند.
همچنین همزمان بعضی مدارها و قطعات و اجزای آن ها فعال می شوند ولی فعلا شروع به کار نمی کنند ؛ مانند مدار مربوط به پمپ بنزین که هنگام باز کردن سویچ فعال می شود و پس از روشن شدن موتور ، شروع به کار می کند. آخرین مرحله سویچ باعث فعال شدن کلیه مدار ها و سیستم های خودرو می شود .
اجزا تشکیل دهنده باتری
جعبه باتری را به شکل مکعب مستطیل از جنس لاستیک و یا پلاستیک می‌سازند و باید در مقابل حرارت حاصله از فعل و انفعالات شیمیایی باتری و ضربه ، مقاوم بوده و در برابر عبور جریان الکتریسیته ، عایق خوبی باشد.
جعبه باتری بصورت خانه خانه ساخته شده و کف هر خانه دارای حوضچه‌هایی برای ته نشین شدن ذرات جدا شده از صفحات باتری و جلوگیری از اتصالات صفحات بیکدیگر می‌باشد. در صورتی که رسوبات یا لجن‌ها سطحشان بالا بیاید باعث اتصال کوتاه صفحات باتری شده و در نتیجه کاهش قدرت باتری را سبب می‌شود.
خانه باتری هر جعبه دارای تعدادی خانه جدا از یکدیگر می‌باشد. هر خانه حدود 2.2 ولت برق تولید می‌کند. اگر تعدادی صفحه مثبت و منفی داخل خانه باتری قرار دهیم و الکترولیت “اسید سولفوریک” بریزیم و ولت متر در مدار قرار دهیم 2 تا 2.2 ولت را می‌توانیم اندازه بگیریم. لذا برای باتری 6 ولت ، به سه خانه نیاز است.
صفحات باتری
در هر خانه سه صفحه مثبت ، منفی و عایق وجود دارد. تعداد صفحات منفی یکی بیشتر از صفحات مثبت می‌باشد به هر یک از صفحات مثبت و منفی پلیت می‌گویند. پس اگر خانه باتری 19 پلیت داشته باشد ، 9 عدد آن صفحه مثبت و 10 عدد صفحه منفی است. این عدد روی باتری نوشته می‌شود.
صفحات مثبت: صفحات مثبت از جنس پراکسید سرب PbO2 می‌باشد. ابتدا صفحات را از جنس سرب و آنتیموان بصورت مشبک ساخته و بعد ، از اکسید فعال شده پر می‌کنند.
صفحات منفی: عین صفحات مثبت بوده ، با این تفاوت که ماده فعال شده آن “سرب اسفنجی” می‌باشد.
صفحات عایق: برای جلوگیری از اتصال صفحات مثبت و منفی بیکدیگر ، بین صفحات یک عایق از جنس پلاستیک یا میکا یا فیبر قرار می‌دهند. صفحات عایق از یک طرف صاف و از طرف دیگر دارای برجبستگی هایی هستند. طرف برجستگی به طرف صفحه مثبت است تا اسید سولفوریک بهتر با صفحه مثبت فعالیت داشته باشد.برجستگی صفحه عایق اجازه می‌دهد ذرات جدا شده از صفحه مثبت به ته باتری هدایت و از اتصال کوتاه صفحات جلوگیری شود.
اتصال خانه‌های باتری بیکدیگر
ولتاژ باتری تعداد خانه‌های باتری را تعیین می‌کند. اگر بخواهند مقدار آمپر باتری را زیاد کنند تعداد صفحات مثبت و منفی هر خانه را زیاد می‌کنند. پس از این که صفحات هر خانه ، داخل آن قرار داده شد خانه‌های باتری را به صورت سری بیکدیگر وصل کرده که در نتیجه در کل خانه‌ها ، یک قطب مثبت آزاد و یک قطب منفی آزاد می‌ماند که آنها را بصورت مخروط ناقص از جنس سرب ریخته گری نموده و قطبهای اصلی باتری نامیده می‌شود.
تشخیص قطبهای باتری از یکدیگر
قطب مثبت قطورتر از قطب منفی است.
قطب مثبت با علامت (+) و قطب منفی با علامت (-) مشخص شده‌است.
قطب مثبت با علامت POS یعنی مثبت و قطب منفی با NeG یعنی منفی مشخص می‌شود.
با استفاده از دستگاه مولتی متر
دستگاه مولتی متر را در قسمت اندازه گیری ولتاژ قرار داده و کابل های دستگاه مولتی متر (سیم های قرمز و مشکی) را به قطب های باتری اتصال می دهیم دستگاه مقدار ولتاژ باطری را نشان می دهد درصورتی که در کنار ولتاژ باتری علامت منفی ( – ) نشان داده شود نشان دهنده آن است که کابل های دستگاه مولتی متر (سیم های قرمز و مشکی) را اشتباه به قطب های باتری اتصال داده ایم و با جابجا کردن کابل های دستگاه مولتی متر (سیم های قرمز و مشکی) سیم قرمز اتصال شده به قطب باتری نشان دهنده قطب مثبت باطری و سیم مشکی اتصال شده به قطب باتری نشان دهنده قطب منفی باتری می باشد که به این ترتیب قطب های باتری مشخص می شود.
هیدرومتر یا اسید سنج باتری
هیدرومتر از یک لوله استوانه‌ای که یک سر آن به لوله باریک لاستیکی و سر دیگر آن به یک گوی لاستیکی توخالی وصل می‌باشد، تشکیل شده‌است. داخل محفظه شیشه‌ای ، یک کپسول شناور قرار گرفته که به صورت سبز ، سفید ، قرمز رنگ آمیزی شده‌است و به صورت چگالی اسید درجه بندی شده‌است.
برای تعیین غلظت مایع داخل باتری یا ظرف اسید ، ابتدا باید گوی پلاستیکی را فشار داده تا هوای آن خارج شود و سر باریک لاستیکی هیدرومتر را داخل ظرف باتری قرار داد و سپس گوی لاستیکی را رها می‌کنیم. مقداری از مایع داخل ظرف یا باتری وارد محفظه شیشه‌ای می‌شود. کپسول مدرج طبق قانون ارشمیدس در مایع ، شناور می‌ماند. هر چه مایع رقیقتر باشد کپسول در آن بیشتر فرو رفته و هر چه غلیظتر باشد برعکس.
جدول مخصوص تعیین و شارژ باتری
درصد شارژ حدود غلظت
100% درصد شارژ مقدار غلظت الکترولیت برابر 1.299 تا 1.265
75% درصد شارژ مقدار غلظت الکترولیت برابر 1.256 تا 1.235
50% درصد شارژ مقدار غلظت الکترولیت برابر 1.235 تا. 1.205
25% درصد شارژ مقدار غلظت الکترولیت برابر 1.205 تا 1.170
خیلی کم شارژ مقدار غلظت الکترولیت برابر 1.170 تا 1.140
کاملادشارژ مقدار غلظت الکترولیت برابر 1.140 تا 1.110
اگر محلول داخل باتری پس از شارژ کامل دارای غلظت کمتر از حد معمول است، با اضافه کردن اسید به محلول این عیب را بر طرف کنید.
اگر محلول داخل باتری پس از شارژ کامل دارای غلظت بیشتر از حد معمول است، با اضافه کردن آب مقطر این عیب را برطرف کنید.
اتصال باتری کمکی جهت روشن کردن موتور اتومبیل
اگر نیاز به باتری کمکی در اتومبیل باشد باید دقت کرد که به صورت موازی در مدار قرار گیرد. در صورتی که به صورت سری در مدار بسته شود، ولتاژ زیاد به ادوات برقی اتومبیل ضربه وارد می‌سازد.
نگهداری باتری
مایع الکترولیت باتری بازدید شود. در صورتی که مقدار الکترولیت کم بود، آب مقطر را تا 10 میلیمتر بالای صفحات پر کنید.
بستهای نگهدارنده باتری محکم شود تا باتری هنگام حرکت اتومبیل ارتعاش پیدا نکند و دچار سانحه نشوند.
بستهای قطب مثبت و منفی را با آچار تخت سفت کرده و در صورتی که سولفاته شده بود ، آنها را باز با آب جوش تمیز کرده و همچنین قطبهای باتری نیز تمیز شود. سپس ، بستها با آچار تخت ، محکم بسته شود.
