تون آپ(تنظیم موتور)فصل پنجم مباحث سیستم سوخت رسانی انژکتوری قسمت هشتم

ایسیو یا واحد کنترل الکترونیکی یا واحد کنترل موتور (ECU) در حقیقت یک پردازشگر و یا یک میکروکنترلر است که اطلاعات لازم را از سنسورها ( مانند : دمای هوا ، دمای آب ، فشار هوا ، دور موتور و … ) دریافت کرده و پس از پردازش ، دستورات لازم را به عملکردها ( مانند : رله دوبل ، انژکتور ، کویل دوبل و … ) صادر می کند .

نحوه عملکرد ایسیو ( واحد کنترل الکترونیکی ) :

واحد کنترل الکترونیکی در شرایط های مختلف ، عملکردهای مختلفی را ایجاد می کند که به چند نمونه از مهمترین عملکردهای واحد کنترل الکترونیکی می پردازیم :

عملکرد در زمان استارت زدن موتور :

در زمان استارت زدن موتور ، سوخت به طور متناوب وسط انژکتورها تزریق می شود . و مقدار تزریق سوخت با توجه به دور موتور ، دمای آب ، دما و فشار هوای ورودی تنظیم می شود و مقدار هوای اضافی مورد نیاز نیز توسط موتور پله ای تعیین می گردد .

عملکرد در دورهای مختلف :

در موقع تغییرات لحظه ای موتور ( شتاب گیری و کاهش سرعت ) مدت زمان تزریق سوخت توسط انژکتورها ، بر اساس تغییر پارامترهایی مانند : دور موتور ، وضعیت دریچه گاز ، فشار هوای ورودی ، دمای مایع خنک کننده تعیین می گردد .

عملکرد قطع پاشش و یا کاهش خیلی زیاد سوخت انژکتورها :

قطع پاشش و یا کاهش خیلی زیاد سوخت در زمان کاهش ناگهانی سرعت خودرو :

• زمانیکه راننده بطور ناگهانی پای خود را از روی پدال گاز در دورهای بالا بر می دارد ، دریچه گاز بسته می شود و واحد کنترل الکترونیکی ( ECU ) نیز به دلایل کاهش مصرف سوخت و آلاینده های خروجی اگزوز ، پاشش سوخت انژکتورها را قطع و یا خیلی کاهش می دهد ( در ECU های مختلف متفاومت می باشد ) .

نکته : در اکثر ایسیو های مدل ساژم طوری برنامه ریزی شده است که در موقع این عمل ( کاهش ناگهانی دور موتور و یا رها کردن ناگهانی پدال گاز ) پاشش سوخت انژکتورها به طور کامل قطع می شود ( زمان بسیار کوتاه ) . اما در اکثر ECU های مدل زیمنس طوری برنامه ریزی شده است که در موقع رها کردن ناگهانی پدال گاز ، پاشش سوخت انژکتورها به طور کامل قطع نمی شود بلکه زمان پاشش سوخت به حداقل ممکن می رسد ( حدودا ۱/۲ میلی ثانیه ) .

قطع پاشش سوخت در دور بحرانی :

برای جلوگیری از افزایش بیش از حد دور موتور و عوارض ناشی از آن مانند : برش میل لنگ و خام سوزی و … ، در ECU طوری برنامه ریزی می کنند که برای جلوگیری از مشکلات  بیان شده ، به محض رسیدن دور موتور به دور مشخص ، که در اکثر خودروها این دور بین ۵۵۰۰RPM الی ۶۵۰۰RPM تعیین می شود ، پاشش سوخت انژکتورها قطع می گردد و شروع مجدد پاشش انژکتورها پس از کاهش دور موتور و رسیدن به دور موتور تعریف شده جهت جلوگیری از خاموش شدن موتور انجام می گیرد .

نکته : دور بحرانی میل لنگ در اکثر خودروهای انژکتوری متفاوت می باشد که مشخص کردن دور معین در هر خودرو توسط کارشناسان واحد برنامه ریزی ECU انجام می گیرد که قابلیت تغییر نیز دارند ، البته نه توسط افراد در بیرون بلکه توسط کارشناسان برنامه ریزی ECU قابل انجام می باشد .

در اکثر خودروهای خارجی تغییر دور بحرانی موتور توسط دستگاه دیاگ مخصوص خود ، قابل انجام می باشد که در بعضی از این خودروها تغییر دور بحرانی تا دور ۹۰۰۰RPM قابل انجام است .

گرم شدن موتور :

معیارهای اصلی ECU در حین گرم شدن موتور ، قابلیت رانندگی بهتر ، کاهش آلودگی و مصرف سوخت می باشد . استفاده از مخلوط غنی شده سوخت و هوا ، باعث افزایش سریعتر دمای کاتالیست شده و نیز باعث گرمتر شدن سریع موتور می گردد .

کنترل دور آرام :

وظیفه اصلی ECU در این حالت تامین شرایطی است که در آن عملکرد موتور ایده آل و بدون نوسان دور باشد . بدون ریپ زدن موتور ، دارای کمترین مصرف سوخت و آلودگی اگزوز باشد .

نکته : سیستم کنترل دور آرام موتور در ECU ، موازنه ای را بین تولید گشتاور و بار موتور به وجود می آورد تا سرعتی ثابت را در دور آرام فراهم نماید .

انواع حافظه ECU :

در داخل واحد کنترل الکترونیکی ( ECU ) دو نوع حافظه وجود دارد که عبارت است از :

1. حافظه دائم
2. حافظه موقت

در زیر به شرح هر یک از حافظه های ECU می پردازیم :

• حافظه دائم

در حقیقت محل قرار گیری اطلاعات مربوط به کالیبراسیون موتور و جداول عملکردی بهینه موتور می باشد که واحد کنترل الکترونیکی توسط آنها ، اطلاعات دریافتی از سنسور مختلف را پردازش می کند . حافظه دائم با قطع باتری خودرو از بین نمی رود .

• حافظه موقت

حافظه موقت در حقیقت محل قرار گیری آخرین اطلاعات موتور ، در موقع خاموش کردن موتور و ثبت کلیه خطاهای سیستم انژکتوری می باشد . و یا قطع باتری خودرو ، در موقع خاموش کردن موتور و ثبت کلیه خطاهای سیستم انژکتوری می باشد . و با قطع باتری خودرو ، پس از مدت زمان معین ( حدود ۱۵ دقیقه ) این اطلاعات ازبین رفته و یا بهم می ریزد . در صورتیکه بخواهیم بعد از مدتی خودرو را روشن کنیم ، موتور به راحتی روشن نشده ( استارت اضافی نیاز می باشد ) و حتی بعد از روشن شدن کامل ، موتور به راحتی زیر بار نرفته و شتاب نمی گیرد . برای جلوگیری از هر گونه دستکاری در سیستم انژکتور و ایجاد ضرر و زیان و خرابی قطعات سیستم انژکتور بهتر است به روش ذیل عمل کنید :

خودرو را روشن کرده و بدون اینکه در موتور تغییر دوری را داده باشیم ، اجازه دهیم که موتور چند دقیقه ای در دور آرام ( درجا ) کار کند و سپس حرکت کرده ( با سرعت معین برای هر دنده حدودا ۲۰ کیلومتر برای هر دنده بجز دنده ۵ ) تا دنده های مختلف در سرعت های مختلف برای ECU شناسایی بشوند ( به خصوص دنده ۱ و ۲ ) و پس از شناسایی دنده های به ECU می توانیم با سرعت دلخواه حرکت کنیم .

اجزاء تشکیل دهنده ECU :

اجزاء تشکیل دهنده ECU در خودروهای مختلف ، اکثرا مشابه همدیگر بوده ، با یک سری تفاوت ها ، از جمله شکل ظاهری ، تعداد سوکت ها و پایه ها ، میزان حافظه ، سیستم عیب یابی و پردازش و … با هم فرق دارند .

اجزاء اصلی ECU عبارت است از :

1. کانکتورها و پین ها
2. پوسته یا بدنه اصلی که رادیاتور نیز گفته می شود.
3. درپوش یا پوسته پایینی
4. پلاک
5. گیت یا برد الکترونیکی

بر اساس اهمیت هر قسمت ، به شرح هر کدام یک از اجزاء اصلی می پردازیم :

۱ – کانکتور و پین ها :

تعداد کانکتور و پین ها در ECU های مختلف متفاوت بوده اما به طور کلی از نظر کانکتور در ECU های مختلف به یک یا دو یا سه و حتی در بعضی موارد به چهار کانکتور تقسیم بندی می شوند و از نظر تعداد پین یا پایه ۳۵ و ۵۵ و ۸۱ و ۸۸ و ۹۰ و ۱۱۲ و … می باشند که در بخش انواع ایسیو ها به طور کامل به همراه تصویر شرح داده خواهد شد .

۲ و ۳ – پوسته یا بدنه بالایی و پایینی :

پوسته یا بدنه ECU در حقیقت به عنوان محافظ سخت افزاری ECU بوده و لایه ای جهت نصب روی خودرو و طرف دیگر به عنوان رادیاتور خنک کننده برد الکترونیکی ECU نیز می باشد . توجه داشته باشید که منفی ECU از طریق پوسته یا بدنه ECU تامین نمی شود . بلکه به طور مستقل از طریق یک سری پین های ECU به سیم کشی اصلی بدنه و در نهایت به بدنه خودرو متصل می باشد .

4- پلاک یا لیبل ECU :

پلاک یا لیبل ECU در حقیقت نشان دهنده شناسنامه و هویت ECU بوده که به طور مشترک توسط سازندگان ECU و شرکت های خودرو سازی در نظر گرفته می شود . البته پلاک یا لیبل روی ECU در خودروها متفاوت بوده و معنا و مفهوم زیادی دارند که به چند مورد از آنها اشاره می کنیم .

پلاک یا لیبل ایسیو نشاندهنده موارد ذیل می باشد :

۱ – شرکت سازنده ایسیو :

در اکثر ECU ها آرم یا نام شرکت سازنده ECU بر روی پلاک ECU نوشته می شود مانند : SIMENS – VALEO – SAGEM – MAGNETI MARELI – BOSCH – VDO و …

۲ – کشور سازنده ایسیو :

در بعضی از ECU ها کشور سازنده ( مونتاژ کننده ) ECU بر روی پلاک ECU نوشته می شود مانند : africa – franci – hungary – china و …

۳ – شرکت خودروسازی :

بر روی پلاک اکثر ECU ها اسم یا آرم شرکت خودرو سازی که در محصولات آنها مورد استفاده قرار می گیرد نوشته می شود .

۴ – شماره سریال ECU :

۵ – شماره شناسایی ECU :

شماره شناسایی ECU در حقیقت همان شماره شناسایی مشخصات فنی و خصوصیات ECU بوده که در هنگام کار با دستگاه عیب یاب ( دیاگ ) این شماره توسط دستگاه تایید می شود و تایید این شماره توسط دستگاه دیاگ به مفهوم آن است که قادر به شناسایی سیستم سوخت رسانی انژکتوری ( ECU ) آن خودرو است . و می توان خودرو را عیب یابی کرد .

۶ – شماره تغییرات ECU :

این شماره نشان دهنده هر گونه تغییرات در ECU بوده که توسط شرکت سازنده ECU و خودروسازی بر روی آن انجام می گیرد .

۷ – سری نوع سیستم انژکتور :

5- برد الکترونیکی ECU :

برد الکترونیکی ECU که اصلی ترین قسمت ایسیو بوده ، در حقیقت قسمت سخت افزاری بوده که شامل قطعات الکترونیکی می باشند که از نظر شکل ظاهری و تعداد در ECU های مختلف متفاوت بوده ولی به طور کلی دارای اجزاء اصلی یکسانی می باشند که عبارت است از : ۱ – انواع IC ها – مدار چاپی   ۲ – انواع ترانزیستورها   ۳ – انواع دیودها   ۴ – انواع خازن ها   ۵ – انواع مقاومت ها و …

انواع ECU :

ساخت ECU های تخصصی به خصوص ECU موتور در دنیا کاملا انحصاری بوده و تعداد شرکت های سازنده ECU موتور بسیار محدود بوده که می توان به چند نمونه از شرکت های سازنده ECU اشاره کرد . شرکت های :

1. بوش ( BOSCH )
2. زیمنس ( SIEMENS VDO )
3. ساژم ( SAGEM )
4. والو ( VALEO )
5. ماگنت مارلی ( MAGNETI MARELI )
6. فورد ( FORD )
7. دلکو ( DELCO )
8. NIPP[M DENSO
9. HITACHI
10.  و غیره …

نکته : ECU نوع زیمنس ( SIEMENS VDO ) بکار رفته در پراید و محصولات ایران خودرو دارای ۵ مدل می باشد : CI1 – CI2 – CI3 – CI4 – CI5 که این پنج مدل تفاوت های زیادی با هم دارند از جمله : فرمان هیدرولیک – گاز سوز بودن – ترمز ABS و … که توصیه می شود به جای یکدیگر استفاده نکنید .