سيستم ترمز اتومبيل قسمت دوم

سيستم ترمز اتومبيل

تعریف ترمز : ترمز با تولید نیروی اصطکاکی مناسب انرژی جنبشی چرخ متحرکی را که تحت تاثیر نیروی موتور می باشد گرفته و به انرژی حرارتی تبدیل می  کند و سپس انرژی حرارتی را در فضا پخش می نماید که این عمل اتومبیل از حالت حرکت به حالت سکون تبدیل کرده و یا از سرعت آن می کاهد.

 روغن ترمز : مایعی که در سیستم ترمز هیدرولیکی به کار می رود و به روغن ترمز معروف می باشد باید دارای مشخصات و کیفیت خاصی باشد. که عبارتند از:

• نقطه جوش بالا
• نقطه انجماد پائین
• خاصیت روغنکاری
• بر قطعات فلزی و لاستیکی سیستم ترمز بی اثر باشد .
• از لحاظ شیمیائی ثابت و فاسد نشدنی باشد .
• ویسکوزیته (گرانروی ) آن در درجه حرارتهای مختلف تغییر نکند .
• هنگام گرم شدن حداقل انبساط را داشته باشد .

طرز کار ساده و مقدماتی ترمز : زمانی که راننده به وسیله پای خود روی پدال ترمز فشار می آورد و این فشار باعث جلو رفتن پیستون پمپ  اصلی ترمز شده و پیستون روغن ترمز موجود در سیلندر ترمز که جلوی پیستون قرار دارد را تحت فشار قرار داده و هم زمان با حرکت خود در داخل سیلندر  آنرا با فشار زیاد از طریق لوله های فولادی رابط که در مقابل فشارهای جانبی بسیار مقاوم می باشد را به سمت سیلندر چرخ ها رانده و به این وسیله باعث جابجائی پیستون های داخل سیلندر چرخ شده و پیستون ها فشار خود را به کفشک های ترمز منتقل کرده و کفشک ها را به کاسه چرخ می چسباند واضح است که این عمل باعث به وجود آمدن اصطکاک بین کاسه و کفشک ها شده و آنها را از حرکت بازداشته  ویا حرکت آن را کند می کند.

با گذشت زمان، همان‌طور که انتظار نیز می‌رود، لنت‌ها خورده شده و عملکرد صحیح خود را در کم کردن سرعت خودرو و متوقف کردن آن از دست می‌دهند.

اما به طور کلی، حداقل ضخامت لنت‌ها باید چیزی در حدود ۰.۵ سانتی‌متر باشد. اگر ضخامت آن‌ها از این میزان کمتر است، زمان تعویض آن‌ ها فرا رسیده است .

ترمز خودرو و علایم خرابی آن

سیستم ترمز یکی از مهمترین قسمت های هر خودرو می باشد و توجه به آن از الویت های استفاده از خودرو می باشد ما سعی در بررسی و معرفی سیستم ترمز که در بسیاری از خودرو ها مشترک می باشد هستیم، سیستم ترمز در اغلب خودروها همانند پژو 206 تیپ 2،3،5،6،پژوSD، 405،پژو پارس،سمند، تندر 90،پراید،… مشابه هم هستند، قطعات سیستم ترمز خودرو در شکل زیر نشان داده شده اند.

اجزاء و قطعات تشکیل دهنده :

• پدال ترمز و اهرم بندی آن
• بوستر ترمز
• پمپ اصلی ترمز
• روغن ترمز و مخزن آن
• شیلنک خلاء بوستر ترمز
• لوله های انتقال روغن ترمز به چرخ ها
• سیلندر (پمپ) ترمز چرخ ها
• لنت های ترمز
• دیسک ها و کاسه های ترمز چرخ ها
• اهرم و مکانیسم ترمز دستی

طرز کار سیستم ترمز :

همانطور که گفته شد اساس کار ترمز بر مبنای اصطکاک بین دو سطح است.مقدار اصطکاک بسته به نیروی اعمال شده بین دو سطح زبری و جنس سطوح تغییر می کند. وقتي راننده پدال ترمز را فشار مي دهد و ترمزها به کـار مـي افتنـد، سـيالي از داخـل لولـه هـاي روغـن عبـور مـي کنـد و بـه مکانيسمه اي ترمزگيري در چرخ ها مي رسد. اين مکانيسم هاي ترمزگيري به قطعات چرخان نيرو وارد مي کنند تا حرکت چرخ ها کند شود يا چرخ ها از حرکت باز ايستند. مکانيسم هاي ترمز چرخ بـر دو نوع انـد : کاسـه اي و ديسـکي. در ترمـز کاسـه اي فشـار روغـن، کفشک هاي ترمز لنت کوبي شده را به يک کاسه چرخان يا کاسه چرخ مي فشارد. در ترمز ديسکي، فشار روغـن لنت هـاي ترمـز را بـه ديسکي چرخان مي فشارد. اصطکاک بين کفش ها يا لنت ترمزهاي ساکن با کاسه يا ديسک چرخان منشا عمل ترمزگيري اسـت کـه سبب کند شدن حرکت يا توقف چرخ ها مي شود. با فشار دادن پدال ترمز توسط راننده، نیروی اعمال شده به پدال، از طریق اهرم بندی پدال به پمپ اصلی ترمز منتقل می شود. اهرم بندی پدال بصورت افزایش قدرت طراحی شده و در نتیجه نیروی پای راننده افزایش یافته و به پمپ می رسد. بین پمپ ترمز و اهرم پدال، بوستر قرار دارد که در ادامه توضیح داده می شود. سپس روغن ترمز در پمپ فشرده می شود و از طریق لوله به سمت سیلندر ترمز چرخ ها منتقل می شود. روغنِ داخل پمپ ترمز، از طریق مخزن روغن ترمز تامین می شود. پیستون های سیلندر ترمز، پشت لنت ها چسبیده اند و لنت ها در فاصله بسیار کمی از دیسک ترمز قرار دارند. در اکثر خودروها، ترمزهاي چرخ ها دو به دو با هم عمل مي کنند. بدين صورت که معمـولاً در خودروهـاي ديفرانسـيل عقـب دو چرخ عقب از يک لوله روغن و چرخ هاي جلو از يک لوله روغن مجزا استفاده مي کنند. در بسياري از خودروهاي ديفرانسيل جلو نيـز چرخ ها بصورت ضربدري هرکدام به يک لوله متصل اند. پس از آنکه فشار روغن به پیستون رسید، آنرا به حرکت در آورده و در نتیجه لنت ترمز به دیسک فشار می آورد (در ترمزهای کاسه ای به کاسه ترمز فشار می آورد). اصطکاک بین لنت و دیسک، شتاب منفی ایجاد می کند و خودرو ترمز می گیرد.

با رها کردن پدال ترمز، عکس این فرآیند اتفاق می افتد و لنت ها از دیسک ها فاصله می گیرند. با وجود اینکه اهرم بندی پدال ترمز بصورت افزایش نیرو طراحی شده، نیرویی که به سیلندر ترمزها می رسد، برای نگاه داشتن جرم سنگین خودرو کافی نیست، از اینرو برای بدست آوردن نیروی ترمز بهتر، (شتاب منفی بیشتر) در تمامی خودروها بوستر ترمز وجود دارد. بوستر ترمز، بصورت غیر مستقیم(از طریق شیلنک خلاء)، نیروی خود را از موتور دریافت می کند.

ترمز بوستری

اکثر خودروها به سيستم ترمز بوستري مجهزند. در اين نوع سيستم وارد کردن نيروي نسبتاً کمي بر پدال ترمز براي کاهش سرعت يا متوقف کردن خودرو کافي است. در صورتي که موتور خاموش باشد يا بوستر خراب شده باشد، ترمز عمل مي کند، اما راننده بايد نيروي بيشتري به پدال ترمز وارد کند. بوستر ترمز خلئي، سيلندري دارد که در آن پيستون يا ديافراگمي تعبيه شده است. وقتي پدال ترمز رها مي شود، پيستون در نتيجه خلا معلق مي ماند چرا که خلا در دو طرف آن برابر است. اين خلا مورد نياز بوسيله لوله اي از منيفولد بنزين يا يک پمپ خلا تامين مي شود. با فشار دادن پدال ترمز، فشار در يک طرف پيستون به فشار جو مي رسد، بنابراين پيستون به طرف ديگر کشيده مي شود و نيروي کمي که راننده به پدال وارد مي کند به کمک فشار جو افزايش مي يابد.

بوستر خلاءای:

کلمه بوستر به معنی تقویت کننده است. بوستر خلاای، همان طور که گفته شد برای ایجاد فشار مورد نیاز در سیستم هیدرولیک مدار استفاده می شود.

بوسترها از یک بدنه فلزی که شامل یک سوپاپ، یک دیافراگم، فنر برگشت دهنده، یک صفحه معلق،و میله ای که از مرکز بوستر می گذرد از یک سو به پیستون سیلندر اصلی و از سوی دیگر به پدال متصل است.(یکی دیگر از بخش های اصلی بوستر،سوپاپ یکطرفه است).

برای استفاده از بوستر دو عامل بکار گرفته می شود، یکی خلا موتور و دیگری فشار جو . دیافراگم کار جداسازی، محیط بوستر را به دو محیط جدا یعنی خلا و فشار تقسیم می کند. سوپاپ یکطرفه، به هوا فقط اجازه ورود به بوستر را می دهد، تا اگر موتور خودرو خاموش باشد یا نشتی درلوله ها(شیلنگ)بوستر ایجاد شود سوپاپ یکطرفه اجازه ورود هوا به بوستر را نمی دهد.این مهم است، چون بوستر خلاای باید بتواند تا چندین بار پس از خاموش شدن موتور نیروی وارده به پدال را تقویت کند، زیرا شما هرگز دوست ندارید وقتی در مسیری حرکت می کنید، به هردلیل موتور اتومبیل شما خاموش شود، ترمز خودرو از کار بیفتد.

بوستر خلاءای طراحی ساده ای دارد : در خودرو های بنزینی موتور خلا، مناسبی را برای بوستر ایجاد  می کند. خلا بوستر از طریق شیلنگ رابطی که بر روی سوپاپ یکطرفه ای متصل است، که این سوپاپ خود بر روی مانیفولد ورودی هوا نصب می باشد.

در خودرو ها با بوستر خلاای، زمانی که راننده بر روی پدال ترمز فشار وارد می کند، پدال ترمز به میله ای که از میان بوستر به سیلندر اصلی هیدرولیکی ترمز که متصل است فشار وارد می کند. بوستر پیستون بزرگی دارد که در موقع استفاده از ترمزطرف جلوی آن(سمت سیلندر اصلی) به خلا موتور و طرف عقب آن، به فشار جو مرتبط است.

موتور خلا نسبی را در هر دو سوی دیافراگم ایجاد می کند ولی وقتی که پدال را فشار می دهید، با فشار دادن پدال میله ای که به سیلندر اصلی هیدرولیکی متصل است هم حرکت می کند، این حرکت باعث ایجاد اختلاف فشار بین دو طرف پیستون بوستر شده، فشار موثری بر روی سطح پیستون وارد می کند و نیروی مناسبی بوجود می آید.

دیافراگم

میله سوپاپی را باز می کند که به هوای بیرون اجازه ورود به پشت دیافراگم را می دهد در حالی که سمت دیگر دیافراگم خلا می ماند، به این ترتیب فشار وارده بر یک سوی دیافراگم بیشتر می شود، این نیرو بر فشردن روغن ترمز به میله فشاری پیستون بوستر، اعمال می گردد و هنگامی که پدال رها می شود ارتباط هوای بیرون با پشت دیافراگم قطع شده و دو سوی دیافراگم به هم مرتبط می شوند، در نتیجه در هر دو طرف دیافراگم خلا ایجاد می شود و همه شرایط به حالت اولیه برمی گردد.

هنگامی که خودرو در حرکت است و به هر دلیلی راننده از ترمز اتومبیل استفاده کند، سیستم ترمز عمل خود را برای متوقف کردن آن شروع  می کند، نیرو وزن خودرو از روی چرخ های عقب کاسته می شود و بر روی چرخ های جلو متمرکز می شود.

ترمز های جلو قوی تر از ترمز های عقب : بنابراین بایستی نیروی ترمز در چرخ های جلو بیشتر از چرخ های عقب باشد و به همین علت سیستم عمل کننده ترمز در چرخ های جلو قوی تر از چرخ های عقب طراحی می شود.(دودلیل مهم دیگر هم وجود دارد که باید سیستم ترمز در چرخ های جلو قویتر باشد” یکی جلوگیری از سر خوردن خوردن در مسیر و جاده های لغزنده، و دومین عامل این است که تسلط ترمز برخودرو برای توقف سریع تر باید، نیروی بزرگتر نسبت به نیروی اینرسی باشد که به خودرو اجازه توقف را نمی دهد) ایجاد تناسب لازم در تقسیم نیروهای ترمز بین چرخ های عقب و جلو، به نحوی که هیچکدام از آنها قفل نشود از وظایف طراحان سیستم ترمز خودرو می باشد.

به همین دلیل بیشتر خودروهای جدید بر روی دو چرخ جلوی خودرو از دیسک های ترمز استفاده می کنند و در بعضی دیگر از خودروها هر چهار چرخ مجهز به دیسک های ترمز هستند دیسک ترمز بهترین نوع سیستم ترمز شناخته شده است دیسک های ترمز در بسیاری از موارد در توقف لوکوموتیوها تا هواپیماها به کار می روند.

ترمزهای معمول امروزه در خودروها به دو نوع طراحی و ساخته می شوند :

1)ترمزهای دیسکی شناور

2)ترمزهای دیسکی با پایه ثابت.

ترمزهای دیسکی شناور، با پایه ای بصورت کشویی ساخته می شود. دریک طرف آن، لنت تکیه می کند و در طرف دیگر آن فقط یک پیستون هیدرولیکی وجود دارد، که در پشت سر لنت دیگر قرار می گیرد.

دوعدد میله فولادی در داخل قطعه ای رابط بکار رفته است که باعث می شود که فک های پایه، در درون آن حرکت کنند. زمانی که ترمز فعال می شود، روغن تحت فشار سیلندر اصلی، به پشت تنها پیستون آن اثر کرده، پیستون را به خارج از محیط قرار گیری خود هدایت می کند، سپس پیستون لنت را به دیسک می چسباند و وقتی پیستون به آخرین نقطه کورس خود رسید، نیروی فشاری روغن، پایه های ترمز را عقب می کشد، در نتیجه لنت بین دو دیسک فشرده می شود.

ترمز های دیسکی با پایه ثابت

ترمز های دیسکی با پایه ثابت ، معمولا 2تا4 پیستون دارد. در موقع وارد آمدن فشار روغن ترمز، هر 2یا 4پیستون ، بطور متقابل به سمت هم حرکت می کنند و دیسک را در میان خود می فشارند. در این سیستم ، پایه پیستون ها ثابت است و به عضو ثابت محور، بسته می شوند.

طرز کار سیلندر اصلی ترمز :

وظیفه سیلندر اصلی ترمز افزایش فشار در روغن و ارسال آن به مدارت روغن در چرخ های مختلف ، برای کاستن سرعت یا توقف خودرو است، و همان طور که گفته شد از تقویت کننده بوستر برای افزایش فشار روغن استفاده می شود.

سیستم ترمز دومداری:

برای ایمنی بیشتر در مدارات سیستم ترمز ، از سیستم ترمز دو مداری استفاده می شود. در این سیتم دو مدار جداگانه و مستقل از هم بکار می رود، که در صورت خرابی یکی از مدارها ، مدار دوم به کار خود ادامه دهد.

از مهمترین عواملی که برای استفاده از ترمزهای دیسکی می توان نام برد:

1)ایجاد شتاب منفی بیشتر نسبت به ترمزهای کاسه ای

2)سایش مساوی در هر دو لنت، به شرطی که سیستم درست عمل کند و انتقال حرارت بخوبی انجام شود

3)ایجاد صدای کمتر به نوع کاسه ای

4)ضریب افزایش نیرو در سرعت های مختلف ثابت است، و کیفیت ترمز در طول متوقف شدن کامل، نسبت به سرعت تغییر نمی کند.

5)حساسیت ترمز در مقابل ساییدگی کمتر، وسیستم ترمز گرمای کمتری را جذب می کند.

معایب ترمز دیسکی:

1) در مقابل گرد و غبار و رطوبت، حساسیت زیادی دارد.

2) نیروی زیادی برای ترمز کردن نیاز است، چون نیروی عمل خودکار و افزایش ضریب نیرو در آن وجود ندارد.

3) قیمت تمام شده این نوع ترمز گران تر از نوع کاسه ای است. به همین دلیل امروزه از نوع شناور که ساختمان ساده تر و نسبت به نوع ثابت یک پیستون کمتر دارد بیشتر کاربرد دارد.

سیستم های ترمز مختلفی برای موقف کردن مطمئن  و ایمن تا به امروز طراحی و ساخته شده اندکه در خودرو های معمولی، ترمز هیدرولیکی پایی دو مداری و ترمز دستی از آن جمله اند.

تولید سیستم ترمز هیدرولیکی یک مداری از سال 1960 میلادی به بعد در اروپا ممنوع شد و از آن پس کلیه خودرو ها با ترمز هیدرولیکی دومداری ساخت می شوند.

ترمز دستی (ترمزپارک):

از ترمز دستی که معروف به ترمز پارک است برای ساکن کردن خودروی پارک شده(خاموش یا روشن)استفاده می شود. سیستم های ترمز باید به گونه ای باید طراحی شود که این توانایی را داشته باشد که خودرو را در شیب 30% یا زاویه ای معادل 16.7 ساکن نگه دارد، و از حرکت خودرو جلو گیری کند.

مراقبت از سیستم ترمز:

معمولترین سرویس لازم برای ترمزها تعویض لنت ترمز می باشد. لنت های ترمز معمولا دارای یک قطعه فلزی به نام سایش نما (نمایش دهنده میزان سایش و فرسودگی) هستند . وقتی لنت ها به اندازه کافی فرسوده شوند، در زمان گرفته شدن ترمز سایش نما با دیسک ترمز باعث تماس این قطعه با دیسک ترمز شده و صدای سوت به گوش می رسد که از تماس قطعات فلزی(لنت و دیسک)حاصل می شود.

بر روی نوعی از لنت های چرخ جلو یک فیش بصورت جاسازی شده در لنت، بین آخرین نقطه اتصال لنت و بدنه فلزی آن، شرکت های سازنده لنت قرار داده اند که وقتی لنت در آستانه تمام شدن قرار می گیرد بوسیله آن یک چراغ در پشت آمپر به راننده هشدار می دهد تا لنت ها را تعویض کند. در ضمن یک دریچه(فضای خالی) بازدید در سیلندر ترمز دیسکی وجود دارد که از طریق آن می توانید میزان فرسودگی لنت های ترمز را مشاهده کرد.

سیستم ترمز کاسه ای

ترمزهای کاسه ای:

در ترمز کاسه ای ، کاسه ترمز به چرخ متصل است و همراه آن گردش می کند. دو عدد کفشک آهنی هلالی شکل که لنت های ترمز بر روی آن کوبیده شده روی طبق ثابت محور نصب شده اند. در حالت عادی که خودرو نیاز به ترمز کردن ندارد کفشک ها به طوری تنظیم می شوند که فاصله کمی بین  کاسه ی ترمز و لنت های روی کفشک وجود داشته باشد وقتی راننده پدال ترمز را می فشارد فشار  روغن در سیلندر اصلی افزایش یافته به سیلندر چرخ ها هدایت  می شود پیستون های داخل سیلندر چرخ در اثر فشار روغن از یکدیگر دور شده کفشک های ترمز را به طرف کاسه ی ترمز حرکت می دهند در اثر نیروی  وارد از لنت  هر کاسه ی ترمز نیروی اصطکاک بین کاسه ترمز و لنت ایجاد می شود و نتیجه آن ایجاد شتاب منفی در چرخ و متوقف کردن آن است .

عمل خودکار (servo-action)

علاوه بر نیروی هیدرولیکی موثر بر کفشک های ترمز نیروی دیگری هم در ترمز ها ی کفشکی تولید می شود که عمل خودکار (servo-action) لنت های کفشکی است عمل  خودکار در اثر چرخش کاسه و ثابت بودن لنت در هنگام  ترمز کردن در کاسه ی  ترمز بوجود می آید  کفشک ترمز در یک نقطه از طبق ثابت و در نقطه ای دیگر به وسیله پیستون سیلندر چرخ به سمت کاسه ی ترمز فشرده می شود به انتهای قسمتی از کفشک ترمز که  در روی  طبق ثابت است پاشنه و به قسمتی که به وسیله ی  پیستون  سیلندر چرخ  حرکت  می کند پنجه گویند.

 جهت چرخش کاسه ی ترمز از طرف پنجه به طرف پاشنه

هر گاه جهت چرخش کاسه ی ترمز از طرف پنجه به طرف پاشنه کفشک باشد آن را کفشک محرک و هر گاه جهت چرخش کاسه ا ز طرف پاشنه به طرف پنجه باشد کفشک را متحرک گویند  پاشنه کفشک محرک در هنگام ترمز کردن مایل  است قسمت پایین لنت را در کاسه ی ترمز فرو برده نیروی بسیار زیادی در نزدیکی پاشنه ی لنت ایجاد می شود.

این نیروی فرو رونده درکاسه ی ترمز نیروی اصطکاک نسبتا زیادی را در بین لنت و کاسه تولید می کند و باعث شتاب منفی زیادی درچرخ می گردد در کفشک متحرک جهت نیرو از طرف پاشنه به طرف پنجه بوده و باعث عقب راندن لنت از کاسه می شود.

انواع کفشک بندی ترمز های کاسه ای:

کفشک بندی سیمپلکس

کفشک بندی دوپلکس

کفشک بندی سرو

A  ) کفشک بندی سیمپلکس :

چندین نوع کفشک بندی  سیمپلکس وجود دارد که بر حسب نوع شناور یا ثابت بودن و نوع تکیه گاه پاشنه کفشک چرخشی  یا لغزشی  دسته بندی  می شود  در کفشک های سیمپلکس ضریب مخصوص افزایش نیروی اصطکاک کفشک ها  در حدود 2  است که قسمت  بیشتر ضریب  اصطکاک  ایجادی  در کفشک  محرک و قسمت  اندک ان  در کفشک متحرک  ایجاد می شود بنابراین اختلاف نیرو ی بین دو  کفشک  خیلی  زیاد  است بیشترین  خوردگی لنت در کفشک  محرک است  و  مقدار کمی از لنت متحرک  ساییده می شود  به این  دلیل گاهی  لنت قسمت متحرک را نازک تر می کوبند.

سیستم محرک لنت های کفشک

گاهی  سیستم محرک لنت های کفشک از نوع گوه ای است و بعضی اوقات محرک بادامکی از محاسن سیستم  بادامکی  ساییدگی  یکسان لنت ها در  کفشک  محرک و متحرک است زیرا بادامک محرک کفشک ها در محل ثابتی در روی طبق مستقر شده است و از معایب آن میتوان قدرت  زیاد برای  راه اندازی و استحکام  زیاد قطعات را نام برد زیرا نیروهای نامساوی بر بادامک وارد می شود .

B ) کفشک بندی دوپلکس :

در این نوع کفشک بندی دو  پیستون به کار  رفته است که نتیجه ی آن محرک  کردن هر دو کفشک جلو و عقب  است حسن  ترمز دوپلکس  توزیع یکسان نیرو در بین لنت ها محرک و متحرک است ساییدگی هر دو لنت برابر و ضریب افزایش نیرو نیز در آن C=3 می باشد.

C ) کفشک بندی سرو :

از این کفشک بندی  در محور  عقب  کامیون های  تجاری سبک استفاده می شود اساسی ترین مزیت کفشک بندی سرو آن است که نیروی تکیه گاهی(پاشنه ای ) کفشک محرک به کفشک متحرک وارد می شود و در نتیجه ضریب افزایش نیرو در ان به C=5  می رسد به این دلیل در اغلب کامیون های بیش از 5 .7 تن استفاده  می شود .

ترمز های  کاسه ای در چرخ های عقب اغلب اتومبیل هاي سواري و در خودروهاي سنگين (باري و مسافر بري) هم معمولا در همه ي چرخ ها  کاربرد دارد.

دلایل رایج خرابی سیستم ترمز خودرو

در اکثر موارد خودرو به شما این هشدار را می‌دهد که زمان بررسی سیستم ترمز توسط یک مکانیک است. این هشدار می‌تواند به صورت چراغ روی کیلومتر شمار، ایجاد صدا و یا دیگر نشانگرها باشد. در اینجا به رایج‌ترین نشانه‌های هشدار و دلایل بروز مشکل در سیستم ترمز اشاره می‌شود.

نشانه‌ها هشدار مشکل در ترمزگیری

• گیر کردن ترمز دستی
• کاهش فشار هیدرولیک
• لنت‌های آسیب دیده و ناهموار
• گیره یا پین کشویی گیر کرده
• جمع شدن یا در هم فرو رفتن شلنگ ترمز
• مسائل و مشکلات لوله ترمز
• اجزا فرسوده
• عملکرد نامناسب بوستر ترمز
• روغن ترمز کثیف
• دیسک ترمز کج شده و آسیب دیده
• چسبیدگی تنظیم کننده‌های کفشک
• کفشک‌های ترمز فرسوده
• شکستن فنر موجود در سیستم ترمز دیسکی ثابت
• خم شدن صفحه پشتی سیستم‌های ترمز با دیسک ثابت

مشکلات سیستم ترمز

لنت ترمز:

لنت ترمز فرسوده باعث افزایش مسافت ترمزگیری می شود و همچنین باعث می شود که دو قسمت فلزی در ترمز به هم برخورد کنند و سطح روتور آسیب ببیند. اگر سطح لنت ترمز ترک بردارد( که بیشتر در اثر بیش از اندازه گرم شدن آن به وجود می آید.) در زمان ترمز گیری ترمز صدای جیر جیر یا جیغ زدن تولید می کند. اگر لنت ها و روتور بیش از اندازه گرم شوند مسافت توقف افزایش می یابد. اگر در زمان ترمزگیری صدای جیر جیر می شنوید زمان تعویض لنت های ترمز است.

روتور(دیسک ترمز):

سطح روتور باید کاملاً صاف باشد تا بتواند با کمک لنت ترمز خودرو را متوقف کند. اگر سطح روتور بر اثر گرما آسیب دیده باشد در زمان ترمز گیری پدال ترمز دائماً بالا پایین می رود. اگر سطح روتور بر اثر حرارت زیاد آسیب دیده باشد رنگ آن به آبی و بنفش تغییر خواهد کرد و در نتیجه ترمز به خوبی کار نخواهد کرد.

نشتی:

نشتی در سیستم ترمز بیشتر در بخش هیدرولیک اتفاق می افتد. اگر پدال ترمز پایین تر از حد معمول قرار دارد، نشان دهنده ی وجود نشتی در سیستم ترمز است. نشتی در ترمز باعث کم شدن روغن ترمز می شود و نهایتاً ترمز دیگر کار نخواهد کرد. نشتی باید به سرعت رسیدگی شود. وجود لکه ی روغن بر روی کف پارکینگ نشانه ی وجود نشتی است.

چسبیدن لنت ترمز به روتور:

کالیپر ترمز باعث می شود لنت های ترمز به سطح روتور بچسبند و در نهایت خودرو متوقف شود. اگر نگهدارنده و پین های گیره ترمز که پیستون ها روی آن قرار دارند خراب شوند، لنت ها و روتور دائم درگیر می شوند و به هم می چسبند. در این حالت معمولاً خودرو به یک سمت کشیده می شود، در نتیجه لنت های ترمز و روتور بیش از اندازه گرم می شود و به سرعت فرسوده می شوند. همچنین بر اثر چسبندگی لنت ها و روتور شتاب گیری خودرو نیز کم می شود. درگیر بودن دائمی لنت ترمز با سطح روتور بیشتر از یک مشکل است، این مسئله می تواند مشکلات زیادی را به وجود بیاورد و باید هرچه زودتر این مشکل بر طرف شود.

روتور فرسوده:

فشار زیاد به روتورهای ترمز می تواند باعث تاب خوردن و فرسوده شدن آن شود. رانندگی در خارج شهر و سطوح ناهموار مانند کوه یا بکسل کردن خودروهای دیگر می توانند باعث ایجاد تاب خوردگی در روتورها شود. حتی پارک کردن در کنار سیستم های خودکار پاشش آب می تواند باعث ایجاد مشکل در روتورها شود. زیرا آب سرد به روتور ها پاشیده می شود و باعث ایجاد مشکل در روتورها می شود. روتورهای تاب خورده در زمان ترمزگیری معمولاً باعث ایجاد مشکل در فرمان می شود و لرزش به وجود می آورند. روتورهای تاب خورده همچنین باعث افزایش مسافت ترمزگیری می شود یا اینکه ترمز ضد قفل قبل از موعد مقرر درگیر می شود.

Brake Fade:

به حالتی گفته می شود که به علت کاهش اصطکاک بین روتور و لنت ترمز، قدرت ترمز گیری کم می شود. اگر وسیله ی نقلیه بیشتر از حالت معمول طول می کشد تا متوقف شود به احتمال زیاد مشکل کم شدن اثر ترمزگیری رخ داده است. در بیشتر مواقع این مسئله یک مشکل کوتاه مدت است اما می تواند مدت طولانی طول بکشد. برای مثال رانندگی کردن در سرازیری به مدت طولانی می تواند باعث گرم شدن ترمزها شود و باعث شود لنت های ترمز و روتور به خوبی کار نکنند. زمانی که ترمزها دوباره خنک شوند باید دوباره به حالت عادی خود برگردند و قابلیت خود را دوباره به دست بیاورند. Brake Fade می تواند به صورت موقتی باشد، سپس باید لنت های ترمز و روتورها تعویض شوند. این از اولین نشانه های گرم شدن بیش از اندازه ی ترمزها است و می تواند به لنت ها و روتورها آسیب بزند.

دود کردن ترمزها:

دود کردن ترمزها می تواند شرایط خیلی خطرناکی را ایجاد کند. گرم شدن بیش از حد ترمزهایی که دود می کند به این معنی است که لنت های ترمز در حال سوختن است و یا اینکه چیزی بر روی ترمزها چکه می کند. اگر این اتفاق بیفتد، لنت ها ممکن است برق افتاده باشند( اشاره به آیینه شدن لنت ترمز دارد.)و بر عملکرد ترمزها اثر بگذارد.

چراغ ترمز:

اگر چراغ ترمز خودرو روشن شود این مسئله می تواند جدی باشد و نشان دهنده ی یک مشکل جدی در سیستم ترمز باشد. در بیشتر مواقع نشان دهنده ی وجود مشکل در سیستم هیدرولیک است و وسیله ی نقلیه باید هرچه زودتر بازرسی و تعمیر شود. اگر چراغ ترمز روشن شد به هیچ عنوان با وسیله ی نقلیه تان رانندگی نکنید این کار اصلاً امن نیست. در بعضی وسایل نقلیه این چراغ وظیفه ی دیگری نیز دارد و نشان می دهد ترمز دستی بالا است.

مشکل در شلنگ ها:

شلنگ معیوب یا آسیب دیده می تواند باعث شود تا کالیپرها به صورت یکنواخت کار نکنند. در نتیجه هنگام ترمزگیری خودرو به یک طرف منحرف می شود. اگر در هنگام ترمزگیری این اتفاق می افتد هرچه زودتر باید سیستم ترمز چک شود. بعضی مواقع فشار روغن ترمز در کالیپر بر اثر شلنگ های ایراد دار به خوبی منتقل نمی شود و مشکل ایجاد می کند.

ترمز دستی:

احتمال این وجود دارد که هنگام رانندگی فراموش کنید که ترمز دستی را آزاد کنید، در نتیجه عملکرد خودرو دچار مشکل می شود و ممکن است سیستم ترمز آسیب ببیند. اگر فکر می کنید خودرو به سختی شتاب می گیرد یا شما صدای صوت و جیر جیر می شنوید، ترمز دستی را چک کنید و مطمئن شوید که بالا نیست. اگر مدت زمان طولانی با ترمز دستی بالا حرکت کنید ممکن است بعد از آزاد کردن آن خودرو دیگر حرکت نکند.

نکته  :

عملکرد ایمنی در خودرو بدون سیستم ترمز مطمئن نخواهد بود. عملکرد مناسب سایر اجزای خودرو نیز تحت تاثیر ترمز قرار می‌گیرند. اگر به وجود مشکلی در سیستم ترمز خودرو شک دارید، رانندگی نکنید. سریعا به تعمیرگاه مراجعه کرده و درخواست بازبینی و بررسی کنید.

خرابی های سیستم ترمز خودرو ، علائم و علت آن

• نامرغوب بودن لنت های ترمز

در صورت پایین بودن کیفیت لنت های ترمز یک یا ترکیبی از موارد زیر اتفاق خواهد افتاد:

• در لحظه ترمز گیری صدای سوت یا خِرخِر از چرخ ها شنیده خواهد شد.
• قدرت ترمز گیری کمتر از حالت عادی خواهد بود.

• نامرغوب بودن روغن ترمز

در این حالت از آنجایی که نیروی ترمز از طریق روغن ترمز به لنت ها منتقل می شود، روغن ترمز به دو شکل زیر می تواند باعث ضعیف شدن نیروی ترمز گیری شود:

• روغن ترمزی که توسط کارخانه سازنده پیشنهاد شده استفاده نشود (در کلیه خودروها یا روغن ترمز آبی استفاده می شود و یا زرد).
• روغن ترمز در اثر کارکرد زیاد، و خصوصا داغ شدنِ بیش از حد (در اثر ترمز گیری شدید و مداوم در سرازیری ها) رطوبت جذب کرده و دیگر کارایی لازم را ندارد.

کمپانی های خودور سازی تعویض روغن ترمز را هر 40 هزار کیلومتر یکبار توصیه می کنند. وقتی لنت های ترمز و روغن ترمز بیش از حد داغ شوند، کارایی ترمز بمراتب کاهش می یابد، به همین دلیل است که رانندگان با تجربه در سرازیری ها از دنده سنگین استفاده می کنند تا مجبور به استفاده مکرر از ترمز نشوند. به همین منظور، در خودروهای اتوماتیک نیز نرم افزار گیربکس اتوماتیک طوری طراحی شده که وقتی راننده پدال گاز را فشار ندهد، دنده افزایش نمی یابد.

• خراب شدن بوستر ترمز

بوستر ترمز در واقع نوعی نیروی کمکی برای ترمزگیری راننده ایجاد می کند و خرابی آن شامل نشت هوا از طریق شیلنگ خلاء، و یا سوراخ شدن دیافراگم داخلی، و یا نشت هوا از پِرس دور بوستر اتفاق می افتد، که در همه این موارد نیروی کمکی برای ترمز گیری کمتر می شود و یا وجود نخواهد داشت. در این حالت ها اصطلاحا ترمز چوب می شود. یعنی با وجود روشن بودن موتور خودرو، پدال ترمز زیر پا سفت است و بسختی فشرده می شود.

روش تست بوستر ترمز: در حالتی که موتور خودرو خاموش است، پا را روی پدال ترمز فشار می دهیم و بعد استارت می زنیم، در صورتیکه بوستر سالم باشد، باید پدال 2 یا 3 سانتی متر پایین برود.

• خرابی پمپ ترمز-هواگرفتن سیستم ترمز

اگر قطعات لاستیکیِ داخل پمپ ترمز خراب شوند، در هدایت روغن ترمز اختلال ایجاد می شود و اصطلاحا فشار روغن از کنار قطعات فرار می کند. در این مواقع، هنگام ترمز گیری پدال ترمز پایینتر از حالت عادی می رود و گیرایی ترمز ضعیف است، و یا اصلا گیرایی ندارد. اگر به هر دلیلی سطح روغن ترمز در مخزن آن از مقدار خاصی کمتر شود، بجای روغن ترمز، هوا وارد سیستم ترمز می شود و متعاقبا گیرایی ترمز ضعیف خواهد شد.

• نشت روغن از سیلندر ترمز

در صورتیکه روغن ترمز از سیلندرهای ترمز نشت کند، پس از باز کردن چرخ ها براحتی قابل مشاهده خواهد بود که این ایراد به 3 صورت زیر نیروی ترمز را ضعیف می کند:

• در صورت ادامه دار بودن نشتی، سطح روغن ترمز در مخزن آن کم می شود و پس از پایین آمدن سطح آن از مقدار خاصی، بجای روغن ترمز، هوا وارد سیستم ترمز می شود و متعاقبا گیرایی ترمز ضعیف خواهد شد.
• بخشی از روغن ترمز از سیلندرها فرار می کند و در نتیجه نیروی حداکثری ترمز، به سیلندرها و در نهایت لنت ها وارد نخواهد شد.
• اگر سطح لنت ها و دیسک ترمز به روغن ترمز نشت شده آغشته شود، اصطکاک بین لنت ها و دیسک کمتر شده و نیروی ترمز کاهش خواهد یافت.

• کشیدن فرمان به یک سمت در هنگام ترمزگیری

اگر به هر دلیلی، نیروی ترمز به صورت متعادل (مساوی) به چرخ های چپ و راست در محور جلو یا عقب تقسیم نشود، فرمان به سمتی کشیده می شود که ترمز در آن طرف قویتر است. این حالت معمولا به یک یا ترکیبی از علت های زیر اتفاق می افتد:

• پیستون در سیلندر ترمز در یکی از چرخ ها گیرپاژ کرده باشد و نیروی ترمز را بدرستی منتقل نمی کند.
• دیسک ترمز در یکی از چرخ ها چرب شده و اصطکاک خوبی ندارد.
• مسیر انتقال روغن ترمز برای یکی از چرخ ها کیپ شده است.

• تنظیم نبودن ریگلاژ ترمز دستی

ریگلاژ ترمز دستی در مقدار پایین رفتن پدال ترمز موثر است و در صورت نادرست بودن آن، پدال ترمز بیش از حد پایین می رود. سیستم ترمز در خودرو از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است و هر گونه تعمیر و عیب یابی آن می بایست توسط نیروی متخصص و با تجربه صورت گیرد. توجه به این امر از بروز حوادث ناگوار می کاهد لازم به تذکر است بررسی سیستم ترمز به کارکرد و نحوه استفاده خودرو بستگی دارد و چه بسا خودروهایی با کارکرد پائین نیاز به تعویض لنت و بررسی زودتر از خودروهای با کارکرد بالاتر را دارند.

قبلی                                           بعدی