عملکرد آج لاستیک و راه‌ها و دستگاه‌های اندازه‌گیری عاج لاستیک
از بدو حضور خودروها در جهان، چرخ‌ها و تایرها نقش بسیار مهمی را در نحو حرکت خودروها و همچنین راحتی سرنشینان داشته است.
لاستیک‌ها در طول زمان در انواع مختلفی ساخته شده‌اند. بسته به نوع مصرف، آنها را در سایز‌های مختلف و مدل‌های متفاوت می‌سازند. در لاستیک‌ها معمولاً از آج استفاده می‌شود که خود آج نیز در شکل‌های مختلف می‌تواند باشد که در ادامه مطلب می‌خواهیم در مورد آج‌ها صحبت کنیم و بدانیم که آنها چه نقشی را در لاستیک‌ها ایفا می‌کنند.
آج‌ها معمولاً به ۴ دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه می‌خواهیم به آنها بپردازیم.
آج متقارن(SYMMETRICAL):
همانطور که از اسم این نوع لاستیک مشخص است،آج‌های این تایر به‌صورت متقارن و یکسان هست و در بیشتر خودروها مشاهده می‌شود،علت آن‌هم عمر بیشتر لاستیک است.از دلایل افزایش عمر این لاستیک متقارن می‌توان به قابلیت جابجایی لاستیک‌ها در قسمت جلو و عقب خودرو اشاره کرد.
آج نامتقارن( ASYMETRICAL):
این آج معمولاً در ماشین‌های اسپرت دیده می‌شود زیرا در شرایط مختلف جاده‌ای (خشک یا مرطوب) اصطکاک مناسبی با سطح زمین ایجاد می‌کنند.با توجه به شکل این لاستیک،شیارهای وسط برای شرایط جاده برفی و مرطوب مناسب است درحالی‌که شیارهای کناری لاستیک مناسب برای جاده‌های خشک است.
آج جهت‌دار (Directional):
این نوع آج لاستیک دارای شیارهای بزرگ و V شکل هستند که این آج بزرگ باعث کنترل بیشتر خودرو در هنگام افزایش سرعت و حتی جاده‌های خیس می‌شود.این نوع تایر فقط در یک‌جهت حرکت می‌کند که روی آن با فلش علامت زده‌شده است.لازم به ذکر است درصورتی‌که از این لاستیک جهت‌دار استفاده می‌کنید نیاز به دو نوع رینگ در قسمت جلو و عقب خودرودارید.
آج جهت‌دار/ نامتقارن (DIRECTIONAL/ASYMMETRICAL):
این تایر ترکیبی از لاستیک نامتقارن و جهت‌دار است و ویژگی‌های این دو لاستیک را هم زمان دارد .این لاستیک بیشتر مناسب برای کنار زدن آب در سطح جاده خیس و کنترل مناسب خودرو در پیچ‌ها در جاده‌های خشک است.استفاده از این لاستیک با رینگ‌های مختلف در قسمت عقب و جلویی خودرو توصیه نمی‌شود.
کارخانه خودروسازی میتسوبیشی با در نظر گرفتن نوع کلاس خودرو، از تایرها و لاستیک‌های مناسب آنها جهت راحتی مشتریان خود استفاده می‌کند. شرکت خودروسازی میتسوبیشی با به کار بردن مرغوب‌ترین و مناسب‌ترین نوع لاستیک برای خودروهای خود، باعث شده است که مردم از بابت لاستیک و تایر که از مهم‌ترین اجزای یک خودرو است نگرانی نداشته باشند.
آج لاستیک به دلیل تماس مستقیم با سطح آسفالت، نقش مهمی در بازدهی و عملکرد لاستیک خودرو شما ایفا می کند، با توجه به شرایط جاده ای و جغرافیایی مورد استفاده، تایر ها با آج های مختلف بازدهی متفاوتی دارند…
برای افزایش کارایی رویه تایر، علاوه بر استفاده از مواد تشکیل دهنده ی خاص، که ضامن حفظ کیفیت محصول می باشد، تولید کنندگان معتبر جهانی این رویه را با طرح هایی خاص و با کارایی مشخص شیار دار می سازند. این نوع طرح و شیار را آج تایر می نامند. طرح گل، علاوه بر زیبا کردن ظاهر لاستیک، در کارکرد بهینه آن از نظر چنگ زنی بهتر، ترمز گیری مناسب در شرایط مختلف بارانی و برفی و … ، راندن آب در سطح جاده به طرفین مسیر حرکت تایر و همچنین خنک کردن تایر بسیار موثر است.
نام طرح آج تایر
این مشخصه به جهت شناسایی و معرفی طرح های مختلف تایرها به خصوص در بازار بر روی دیواره آنها حک می شود و در شرکت های مختلف بسیار متنوع بوده و با یکدیگر متفاوت است. نام گذاری آج لاستیک براساس استاندارد های شرکت تولید کننده بوده و کمپانی های مختلف روش های مختلفی اتخاذ می کنند. برای مثال یزد تایر از نام هایی مانند اورانوس، ونتوس و … استفاده می کند، کمهو از کد هایی مانند: KH11 ، KH22 و … و مکسس از نام هایی مانند MA-Z1 ، Mudzilla و …
به همین ترتیب تمامی کمپانی ها روش های منحصر به فردی در این نام گذاری اتخاذ می کنند.
همانطور که گفته شد طرح آج های مختلف عبارتند از :
تایر با طرح آج جهت دار ( یک سویه )
DIRECTIONAL
طرح آج جهت دار که به صورت حرف V می باشد، با فضاهایی بزرگ و شیارهای زیاد بین بلوک های آج…
این طراحی و ساختار سبب بهبود عملکرد لاستیک در سرعت های بالا و همچنین افزایش ضریب انحراف مسیر آب در سطوح خیس می شود.
به همیل علت استفاده از این طرح آج برای کسب حداکثر بازدهی در سرعت های بالا توصیه می شود.
در دیواره تایرهایی با این طرح آج، فلش هایی که نشان دهنده جهت چرخش تایر هستند، درج شده است، که به هنگام نصب بر روی رینگ حتماً جهت آنها باید رعایت شود.
تایر با طرح آج متقارن
SYMMETRICAL
همانطور که از اسم این نوع طرح آج پیداست، شیارهای آن در تمام رویه لاستیک به صورت متقارن تکرار شده است.
این نوع طرح گل رایج ترین طرح مصرفی برای خودرو های سواری و شهری می باشد. استفاده از آنها در محورها محدودیتی ندارد و جهت استفاده ی آنها مانند طرح گل جهت دار نمی باشد. این نوع تایرها را برای حفظ طول عمرلاستیک می توانید به صورت متناوب در محورها جابه جا کنید.
تایر با طرح آج نامتقارن
ASYMETRICAL
طرح گل نامتقارن که اکثراً مورد استفاده خودرو های اسپرت می باشد، ترکیبی از طرح های جهت دار و متقارن می باشد که مزایای هر دو مدل طراحی را داراست به طوری که عملکرد خوبی در هر دو سطح خشک و خیس جاده از خود نشان می دهد. قسمت درونی تایر معمولاً برای بهبود عملکرد در سطوح بارانی و خیس و قسمت بیرونی لاستیک برای بهبود عملکرد در سطوح معمولی و خشک، طراحی می شود. برای کسب حداکثر بازدهی از این طراحی، لازم است که هنگام نصب بر روی رینگ، جهت درون و یا بیرون لاستیک با آنچه در دیواره آن با کلمات Outside و Inside درج شده است، رعایت شود.
تایر با طرح آج جهت دار – نامتقارن
DIRECTIONAL/ASYMMETRICAL
یکی از بهترین طرح ها برای آج تایر می باشد، به نوعی تکامل یافته طراحی نامتقارن است که نقایص فنی و جزئی آن برای استفاده در خودروهای پیشرفته و سوپراسپرت برطرف شده است. خاصیت آبگریزی بالا و انحراف مسیر آب در سطوح خیس، چسبندگی و عملکرد عالی در سطوح خشک، چرخش باد متناسب با اندازه لاستیک برای خنک کردن و … از جمله مزایای این طرح آج می باشد. به علت قیمت بالا، معمولاً برای خودروهای اسپرت که سایز محور عقب و جلوی آنها متفاوت است استفاده می شود.
M+S یا MS
M+S مخفف کلمات Mud and Snow می باشد، به معنی قابل استفاده در سطوح برفی و گل و لای!
ترکیب دو حرف M و S و استفاده ی آن در مشخصات لاستیک، همگی به معنی آن هستند که تایر از استاندارد های لازم جهت استفاده در شرایط برفی و سطوح گلی، برخوردار می باشد. این استاندارد از طرف انجمن سازندگان لاستیک تعیین گردیده و به لاستیک هایی که دارای مشخصه های زیر باشند تعلق می گیرد:
-لاستیک باید دارای شیارهای بزرگ در طرح گل خود باشد که از کناره های لاستیک به سمت وسط آن کشیده شده باشد.
-حداقل ۲۵ درصد سطح لاستیک با این شیارها پوشیده شده باشد.
نکات
بر اساس یک قاعده کلی، طرح آج تایر ها نباید در یک خودرو متفاوت باشند به طوریکه هر چرخ دارای طرحی مجزا باشد، مگر در مواردی که تولید کننده خودرو انجام این عمل را برای بالا بردن کیفیت و بازدهی توصیه کرده باشد. مانند برخی خودرو های سوپر اسپرت، که نه تنها سایز محور های جلو و عقب متفاوت است، بلکه طرح آج هر محور آنها نیز در برخی موارد برای استفاده های خاص متفاوت می باشد.
منظور از طرح آج متفاوت، برند متفاوت لاستیک نیست، برای مثال کمپانی های مختلف طرح آج جهت دار مختلفی تولید می کنند که کلیات طرح با بکدیگر متناسب است.
همچنین نباید لاستیک هایی با طرح آج مخصوص زمستان را با طرح آج مخصوص تمام فصول و یا لاستیک های اسلیک ( مخصوص پیست مسابقه ) استفاده نمود.
راه‌ها و دستگاه‌های اندازه‌گیری عاج لاستیک
از همان زمان که سیر تکامل لاستیک‌ها آغاز شد، روش‌های نگه‌داری و تعمیر لاستیک برای رانندگان و تعمیرکاران خودرو، خصوصاً خودروهای باربری و سنگین مورد توجه قرار گرفت.
اهمیت اندازه‌گیری عاج لاستیک
عاج لاستیک به عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های کنترل و چسبندگی خودرو همیشه از فاکتورهای اصلی مورد بحث در نگه‌داری از لاستیک‌های خودرو بوده است. به طوری که، ترمزگیری، چسبندگی و اصطکاک، هندلینگ و بسیاری فاکتورهای مهم دیگر رانندگی را به کیفیت عاج لاستیک ربط می‌دهند. هرچه خودرو بزرگ‌تر و سنگین‌تر باشد، فشار بیشتری روی لاستیک‌ها به وجود می‌آید و اندازه‌گیری عاج نقش مهم‌تری پیدا می‌کند.
روش‌های اندازه‌گیری عاج لاستیک
روش سنتی اندازه‌گیری عاج لاستیک با سکه
در کشورهای مختلف و با سکه‌های مختلف، این روش اندازه‌گیری از دیرباز انجام می‌گرفت. اما این روش، در ابتدا در ایالات متحده و با استفاده از سکه پنی انجام می‌شد. مهم‌ترین مزیت این روش آسان بودن آن است، این روش به هیچ تخصصی احتیاج ندارد و کافی است تنها یک سکه داشته باشید، نکته مهم دیگر این است که این روش، هیچ هزینه‌ای ندارد. دقت این روش بستگی به دقت شخصی دارد که اندازه‌گیری را انجام می‌دهد.
روش اندازه‌گیری با سکه ۱۰۰ تومانی (روش ایرانی):
یک عدد سکه ۱۰۰ تومانی زرد بردارید، سکه را داخل عاج لاستیک قرار دهید، باید قسمتی که عدد روی آن حک شده (خط) به سمت بیرون لاستیک باشد.
– اگر تاریخ ضرب سکه مشخص باشد، نشانگر خراب بودن وضع لاستیک است و باید به طور اضطراری و سریع تعویض شود. می‌توان گفت رانندگی با این لاستیک خطرناک است.
– اگر عبارت ریال معلوم باشد، در اولین فرصت باید اقدام به تعویض لاستیک‌ها کرد اما فوریتی در کار نیست.
– اگر آج‌ها عبارت ریال را به طور کامل، یا بخشی از آن را پوشانده باشد، بدین معنی است که وضعیت لاستیک‌ها مناسب است.
نکته مهمی که باید در این تست مورد توجه قرار گیرد این است که باید علاوه بر اینکه همه تایرها را اندازه‌گیری می‌کنیم، قسمت‌های مختلف یک تایر را هم مورد اندازه‌گیری قرار دهیم.
روش اندازه‌گیری عاج لاستیک با دستگاه آنالوگ
این نوع دستگاه اندازه‌گیری عاج لاستیک، قیمت بسیار مناسبی دارد و به راحتی در فروشگاه‌های حرفه‌ای یافت می‌شود. این دستگاه مکانیزم ساده‌ای دارد؛ که عبارت است از نواری مدرج که تنها لازم است آن را وارد قسمت عاج لاستیک کنیم و اولین درجه‌ای که بیرون از عاج مانده باشد میزان عاج لاستیک ما را نشان می‌دهد. باید گفت اگر اعداد زیر ۱٫۶ میلی‌متر باشند(1)، اوضاع اصلاً خوب نیست.
دستگاه دیجیتال اندازه‌گیری عاج لاستیک
این نوع دستگاه اندازه‌گیری عاج لاستیک بسیار دقیق‌تر از همه روش‌های بالا عمل می‌کند. ظاهر دستگاه اندکی پیچیده‌تر از نسخه‌های آنالوگ آن است و نمایشگر کوچکی معمولاً در درون آن تعبیه شده است. پس از گذاشتن شاخص دستگاه درون عاج لاستیک اعداد به شما نمایش داده می‌شوند. قیمت این دستگاه‌ها معمولاً تا ۱۰ برابر قیمت نسخه آنالوگ (حدوداً ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزارتومان) قیمت دارد.
دستگاه صنعتی اندازه‌گیری عاج لاستیک
این دستگاه‌های اندازه‌گیری عاج لاستیک معمولاً در مراکز کنترل کیفیت یا تعمیرگاه‌های بزرگ دیده می‌شود. با قرار گرفتن خودرو بر روی این دستگاه‌ها تمام پارامترهای کیفیت لاستیک از جمله ارتفاع و سلامت عاج به دستگاه داده می‌شود، در حال حاضر در تمام دنیا، این نوع دستگاه‌ها با بالاترین دقت اطلاعات لاستیک از جمله عاج را محاسبه می‌کنند.
ممکن است تست سکه و این دستگاه‌ها کار رانندگان را تا حدودی راه بیندازند، اما توصیه ما این است که مرتب تایر خود را به وسیله دستگاه‌های دقیق و افراد متخصص از نظر کیفیت بررسی نمائید تا همیشه از گزند حوادث دور بمانید.
(1)این عدد استاندارد ایالات متحده برای عاج لاستیک خودروست، اما باید گفت هر خودرو و هر لاستیک باید به طور دقیق و جداگانه بررسی شود
